تاریخ 21 آبان 1402
ماینوکسیدیل برای افزایش رشد موهای جدید و به منظور درمان ریزش موی ارثی به کار برده می‌شود. استعمال ماینوکسیدیل بر روی سر، موجب رشد موهای مردان مبتلا به طاسی با الگوی مردانه می‌شود. به علاوه داروی ماینوکسیدیل به پرپشت شدن موها و درمان ریزش موی جلوی سر زنان نیز کمک می‌کند؛ البته خانم‌ها نباید از فراورده‌های ماینوکسیدیل بسیار قوی استفاده کنند. ماینوکسیدیل کاربردهای دیگری نیز دارد، اگر دربارۀ روش یا موارد مصرف این دارو سؤالی دارید، حتماً آن را با پزشک معالج یا پزشک داروساز در میان بگذارید.
ساز و کار تأثیرگذاری ماینوکسیدیل
برای درک بهتر روش اثرگذاری ماینوکسیدیل، بهتر است ابتدا با دلایل ریزش مو آشنا شوید. ریزش موی ارثی، که به آندروژنتیک آلوپسی هم اطلاق می‌شود، شایع‌ترین عامل ریزش مو است. این عارضه ارثی به تدریج باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو، نازک‌تر شدن تار موها و کم‌پشت‌تر شدن موها می‌شود. در نهایت، فولیکول‌های مو توانایی تولید مو را از دست می‌دهند. حساسیت هورمونی ارثی که از یکی از والدین یا هر دوی آن‌ها به فرزند منتقل می‌شود، عامل اصلی ریزش موی ارثی است. ریزش موی ارثی معمولاً به عنوان طاسی مردانه شناخته می‌شود، زیرا در این حالت موهای فرق سر یا شقیقه‌ی آقایان معمولاً ریزش می‌کنند. اما در زنان، ریزش مو معمولاً الگوی مشخصی ندارد و به صورت تنک شدن بخشی از موها، پهن شدن فرق سر، ریزش موی منطقه‌ای یا کم‌پشت شدن کل موها رخ می‌دهد.
هر چند ساز و کار دقیق تأثیرگذاری ماینوکسیل کاملاً مشخص نیست، به طور کلی می‌توان گفت که ماینوکسیدیل یک داروی گشاد کننده عروق است، به عبارت دیگر ماینوکسیدیل با گشاد کردن عروق موجب می‌شود که خون سرشار از اکسیژن بیشتری به فولیکول‌های مو برسد. همچنین ماینوکسیدیل موجب بزرگ شدن فولیکول‌های مو می‌شود و در نتیجه به ضخیم‌تر و قوی‌تر شدن موها کمک می‌کند. به علاوه این درمان موضعی فاز تلوژن (استراحت) رشد موها را کوتاه می‌کند و به این ترتیب موها مدت طولانی‌تری در فاز آناژن (رشد) باقی می‌ماند.
میزان تأثیرگذاری ماینوکسیدیل
به طور کلی می‌توان گفت که ماینوکسیدیل در صورتی که به طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف شود، داروی بسیار مؤثری برای درمان ریزش موی با الگوی مردانه اکثر آقایان محسوب می‌شود. قوی‌ترین نوع ماینوکسیدیل، یعنی ماینوکسیدیل 5 %، مؤثرترین نوع ماینوکسیدیل است.
نتایج یک مطالعه حکایت از آن دارد که 6 % بیمارانی که با محلول 5 % ماینوکسیدیل درمان شده بودند، پس از 48 هفته مصرف، متوجه افزایش پوشش موهای سرشان شدند. در مطالعه دیگری که با هدف مقایسه محلول‌های ماینوکسیدیل پنج درصد و دو درصد انجام شد، مشخص شد که رشد مجدد موهای بیمارانی که با محلول پنج درصد درمان شده بودند، پس از 48 هفته مصرف، 45 درصد بیشتر از بیمارانی بود که با محلول دو درصد درمان شده بودند. همچنین مردانی که با محلول ماینوکسیدیل پنج درصد درمان شده بودند، واکنش سریع‌تری به درمان نشان دادند.
احتمالاً همان‌طور که از نتایج پژوهش‌های فوق حدس زده‌اید، زمان نقشی کلیدی در موفقیت درمان با ماینوکسیدیل دارد. برای این که متوجه اثر مثبت استفاده از ماینوکسیدیل بشوید، احتمالاً باید سه تا شش ماه به طور مستمر از ماینوکسیدیل استفاده کنید. از این گذشته مزایای درمان پس از توقف مصرف ماینوکسیدیل، معمولاً ظرف چهار تا شش ماه از بین می‌رود. بنابراین بهترین کار برای داشتن موهایی پرپشت این است که مصرف ماینوکسیدیل را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید.
ماینوکسیدیل توانایی بازسازی فولیکول‌های موی فعلی را داراست، اما موجب رشد مجدد فولیکول‌ها نمی‌شود. بنابراین، اگر بخشی از سرتان کاملاً طاس شده یا مدتی است که طاس شده است، ماینوکسیدیل نمی‌تواند موجب رشد مو در آن نقاط شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که درمان با ماینوکسیدیل را به محض مشاهده نخستین نشانه‌های طاسی با الگوی مردانه شروع کنید.
نکات مهمی که قبل از مصرف ماینوکسیدیل باید با پزشک معالج‌تان در میان بگذارید
- آلرژی داشتن به ماینوکسیدیل یا دیگر ترکیبات تشکیل دهنده این دارو
- آلرژی داشتن به دیگر داروها، غذاها یا مواد. هر گونه آلرژی و نشانه‌های بروز یافته را به پزشک معالج‌تان اطلاع بدهید.
- سابقه ریزش مو در اعضای خانواده
- ریزش موی ناگهانی یا منطقه‌ای
- ریزش موی بدون دلیل
- کودک بودن بیمار؛ مصرف ماینوکسیدیل برای کودکان ممنوع است.
- ریزش موی ناشی از زایمان. ماینوکسیدیل داروی مناسبی برای ریزش موی ناشی از زایمان نیست.
استفاده از ماینوکسیدیل ممکن است با داروها و بیماری‌های مختلف تداخل ایجاد کند. بنابراین، باید به پزشک معالج یا داروساز خود اطلاع دهید که تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی، ویتامین‌ها و بیماری‌هایی که دارید را مصرف می‌کنید. قبل از شروع مصرف ماینوکسیدیل، باید اطمینان حاصل کنید که مصرف آن با داروهای دیگر تداخل ندارد و بیماری‌تان را تشدید نمی‌کند. همچنین، باید دوز مصرف ماینوکسیدیل را بدون مشورت با پزشک خود تغییر ندهید و مصرف آن را خودسرانه شروع یا قطع نکنید.
نکات یا کارهای مهمی که حین مصرف ماینوکسیدیل باید بدانید یا انجام بدهید
- به تمامی پزشکان، پزشکان داروساز، پرستاران و دندانپزشکان معالج‌تان اطلاع بدهید که در حال مصرف ماینوکسیدیل هستید.
- ماینوکسیدیل را روی پوست سرخ، متورم، عفونی، ملتهب یا دردناک نزنید.
- هنگام مصرف ماینوکسیدیل داروی دیگری را روی پوست سرتان نزنید و از فراورده‌های مراقبت از مو استفاده نکنید.
- ممکن است چند ماه طول بکشد تا نتیجه نهایی مشخص شود.
- همه از مصرف ماینوکسیدیل نتیجه نمی‌گیرند، بنابراین درباره مناسب بودن مصرف ماینوکسیدیل با پزشک مشورت کنید.
- اگر با رشد موهای زائد صورت مواجه شدید، حتماً موضوع را به پزشک اطلاع بدهید.
- ماینوکسیدیل اشتعال‌پذیر است، بنابراین آن را در نزدیکی شعله یا هنگام سیگار کشیدن استعمال نکنید.
- بلع ماینوکسیدیل خطرناک است؛ پس در صورت خوردن ماینوکسیدیل بلافاصله به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
- مصرف تمام فراورده‌ها برای خانم‌ها مجاز نیست. اگر از ایمنی مصرف ماینوکسیدیل مطمئن نیستید، با پزشک مشورت کنید. باردار بودن، برنامه داشتن برای باردار شدن یا شیردهی به فرزندتان را حتماً با پزشک در میان بگذارید.
عوارض جانبی مهمی که باید بلافاصله به پزشک اطلاع بدهید
به ندرت پیش می‌آید که بیمار در اثر مصرف ماینوکسیدیل دچار عوارض جانبی بسیار بد و حتی مرگباری می‌شود. چنانچه با هر کدام از نشانه‌ها یا علائم زیر که می‌تواند ناشی از بروز عوارض جانبی بسیار جدی باشد، مواجه شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید:
- نشانه‌های واکنش آلرژیک، مانند راش، کهیر، خارش، سرخی، ورم، پوسته پوسته شدن یا تاول زدن پوست همراه با تب یا بدون تب؛ تنگی نفس و نفس کشیدن همراه با خس خس؛ احساس فشار در قفسه سینه یا گرفتگی گلو؛ اختلال در تنفس، بلع یا گفتار؛ گرفتگی صدای غیرعادی یا ورم کردن دهان، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- احساس درد یا فشار در قفسه سینه یا تپش قلب
- سرگیجه، گیجی یا غش کردن
- اضافه وزن شدید
- ورم کردن بازوها یا پاها
- سوزش پوست سر
هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست. با این حال بسیاری از بیماران با هیچ گونه عوارض جانبی روبه‌رو نمی‌شوند یا عوارض خفیفی را تجربه می‌کنند. چنانچه با عوارض جانبی زیر یا هر عارضه ناراحت کننده و مستمر دیگری مواجه شدید، با پزشک معالج‌تان تماس بگیرید:
- تغییر رنگ مو
- تغییر بافت مو
لازم به ذکر است که ماینوکسیدیل به جز موارد فوق، می‌تواند موجب بروز عوارض جانبی دیگری نیز بشود. چنانچه نگرانی یا سؤالی درباره عوارض مصرف ماینوکسیدیل داشتید، با پزشک تماس بگیرید و با ایشان در این باره مشورت کنید.
بهترین روش مصرف ماینوکسیدیل
ماینوکسیدیل را طبق دستور پزشک مصرف کنید. تمام اطلاعات ارائه شده از سوی پزشک یا راهنمای موجود در جعبه دارو را به دقت مطالعه کنید و دستور مصرف دارو را مو به مو رعایت کنید.
تمام فراورده‌های حاوی ماینوکسیدیل
- ماینوکسیدیل خوراکی نیست و آن را فقط باید روی پوست سرتان بزنید. اجازه ندهید که ماینوکسیدیل با دهان، بینی و چشم‌های‌تان تماس پیدا کند، چون ممکن است موجب سوزش و سوختگی پوست شود.
- اگر ماینوکسیدیل وارد چشم‌تان شد، بلافاصله چشم‌تان را با آب سرد بشویید.
- دست‌های‌تان را قبل و بعد از مصرف ماینوکسیدیل بشویید.
فوم
- قوطی دارو را هنگام مصرف سر و ته نگه دارید. فوم را روی سطح سردی مانند بشقاب بزنید. اگر فوم را روی دستتان می‌ریزید، انگشتان‌تان را قبل از مصرف با آب سرد بشویید و خشک کنید.
اگر نوبت مصرف ماینوکسیدیل را فراموش کردید
- نوبت فراموش شده را رها کنید و طبق برنامه همیشگی به مصرف ماینوکسیدیل ادامه بدهید.
- دو نوبت مصرف ماینوکسیدیل را هم‌زمان مصرف نکنید یا بیشتر از دوز معمول از دارو استفاده نکنید.
روش نگهداری یا دور انداختن ماینوکسیدیل
تمام فراورده‌های حاوی ماینوکسیدیل
- ماینوکسیدیل را در دمای اتاق نگهداری کنید.
- ماینوکسیدیل را در جای خشک نگهداری کنید و آن را در سرویس بهداشتی نگذارید.
- تمام داروها را در مکانی امن و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار بدهید.
- داروهای بلااستفاده یا تاریخ گذشته را دور بریزید. دارو را داخل فاضلاب یا توالت نریزید، مگر این که گفته شده باشد همین کار را انجام بدهید. اگر سؤالی درباره بهترین روش دور ریختن ماینوکسیدیل دارید، با دکتر داروساز مشورت کنید، ممکن است برنامه‌هایی برای پس گرفتن دارو در محله‌تان وجود داشته باشد.
فوم
- دارو را در معرض حرارت و نور خورشید قرار ندهید. حتی اگر به نظر می‌رسد که دارو تمام شده است، ظرف آن را سوراخ نکنید یا نسوزانید.
توصیه‌های کلی درباره مصرف انواع داروها
- اگر علائم یا بیماری‌تان بهتر نشد یا شدیدتر شد، با پزشک معالج‌تان تماس بگیرید.
- داروهای‌تان را به صورت شریکی با دیگران مصرف نکنید و از داروی دیگران استفاده نکنید.
- برگه راهنمایی برای بیماران در بسته بعضی داروها وجود دارد؛ هنگام تهیه دارو با پزشک داروساز مشورت کنید. سوالاتتان درباره دارو را با پزشک معالج، پرستار یا پزشک داروساز در میان بگذارید.
- اگر فکر می‌کنید دارو را بیشتر از دوز ایمن آن مصرف کرده‌اید، به سرعت به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. آماده باشید که نام دارو، میزان مصرف و عوارض بروز یافته را به پزشک اطلاع بدهید.
با استناد به مطالب گفته شده در این مقاله نباید درباره مصرف ماینوکسیدیل یا هر داروی دیگری تصمیم بگیرید. فقط پزشک از دانش و آموزش لازم برای تشخیص مناسب بودن مصرف یک داروی خاص با توجه به شرایط هر بیمار برخوردار است. اطلاعات کلی ارائه شده در مقالات آشنایی با داروها نمی‌تواند ایمن، مؤثر یا مجاز بودن مصرف دارو را برای درمان یک بیمار یا عارضه‌ای خاص تأیید کند. چنین مقالاتی به منظور معرفی داروها نوشته می‌شود و طبعاً نمی‌توان تمام اطلاعات مربوط به کاربردهای احتمالی، روش مصرف، نشانه‌های هشدار، احتیاط‌ها، تداخل‌ها، عوارض جانبی شدید یا خطرات مصرف یک دارو را در یک مقاله کوتاه بیان کرد. این اطلاعات عمومی با اطلاعات تخصصی یک پزشک تفاوت دارد و نمی‌تواند جایگزین دستورات و توصیه‌های پزشک شود. برای دریافت اطلاعات کامل درباره خطرات و مزایای مصرف ماینوکسیدیل و هر داروی دیگری حتماً با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.
