بیماری پوستی کورک (دمل):علت،تشخیص ودرمان

تاریخ 22 آبان 1402

ناشی از عفونت باکتریایی و التهاب فولیکول‌های مو، کورک‌ها و دمل‌ها به عنوان برآمدگی‌های دردناک روی پوست شناخته می‌شوند. این تشکیلات زیر پوستی حاوی چرک درون خود هستند. در ابتدا، کورک‌ها به صورت برآمدگی‌های قرمز رنگ بروز می‌کنند و سریعاً با چرک پر می‌شوند و بزرگتر می‌شوند. حضور چرک درون این تشکیلات باعث درد شدید می‌شود که تا زمان باز شدن کورک و خروج چرک ادامه دارد. همچنین، دمل به صورت گروهی از کورک‌ها با یک یا دو دهانه شکل می‌گیرند و چرک زیر پوست از طریق این دهانه به بیرون خارج می‌شود.

علل بروز کورک و دمل

کورک زمانی تشکیل می‌شود که باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (باکتری استاف) به پوست نفوذ می‌کند و یکی یا تعداد بیشتری از فولیکول‌های مو را عفونی می‌کند. مانند همیشه، سلول‌های سفید بدن در این محل تجمع پیدا می‌کنند تا با عامل عفونی مبارزه کنند که همین امر موجب بروز التهاب و تجمع ماده چرکی (ترکیبی از سلولهای مرده‌ی پوستی،  گلبول‌های سفید قدیمی و باکتری) می‌شود.

علائم

کورک

کورک‌ها می‌توانند در هر قسمتی از بدن ایجاد شوند؛ اما معمولاً بیشتر در مناطق زیر بغل، ران‌ها، باسن، صورت و گردن ظاهر می‌شوند. علائم کورک شامل برآمدگی‌های قرمز و دردناک در پوست، تورم پوست بر اطراف برآمدگی، بزرگ شدن برآمدگی پوستی و تجمع چرک در داخل آن و تشکیل سر سفیدرنگ به دلیل تجمع چرک‌ها است که در نهایت باعث خارج شدن چرک‌های زیرپوستی می‌شود. به طور معمول، درد بهبود می‌یابد پس از خروج چرک از داخل کورک.

دمل‌های بزرگ

دمل‌های بزرگ معمولاً روی شانه، گردن و ران پا ایجاد می‌شوند. میزان عفونی بودن دمل‌ها بیشتر از کورک‌ها است و روند درمان آن‌ها نیز کندتر بوده  و معمولاً بعد از درمان شدن آن‌ها، جای زخم آن‌ها روی پوست می‌ماند. علائم همراه با دمل‌های بزرگ عبارتند از تب، لرز و احساس ناخوشی کلی در بدن.

عوامل خطر و عوارض

افراد مبتلا به دیابت، سیستم ایمنی ضعیف، و افراد مبتلا به ضایعات پوستی ساده‌ای مانند اگزما و آکنه بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری کورک و دمل‌های بزرگ هستند. همین‌طور اگر در نزدیکی با فردی زندگی می‌کنید که ناقل باکتری استاف است، در معرض ابتلا به کورک و دمل هستید.

عوارض ناشی از کورک و دمل می‌تواند شامل استافیلوکوک اورئوس مقاوم در برابر متیسیلین (MRSA)، عفونت خونی (انتقال باکتری به سایر نقاط بدن)، بروز عفونت‌های عمقی مانند اندوکاردیت و استئومیلیت (عفونت قلب، عفونت استخوان) می‌شود.

تشخیص

پزشک می‌تواند با معاینه‌ی پوست، وجود بیماری کورک و دمل را تشخیص دهد. در صورتی که ظرف مدت‌زمان کوتاهی، تعداد زیادی کورک پوستی داشته‌اید، ممکن است پزشک انجام آزمایش خون برای بررسی ابتلا به دیابت و دیگر بیماری‌ها که موجب عفونت مکرر می‌شوند، را تجویز کند.

درمان

کورک‌ها را معمولاً می‌توان در خانه درمان کرد اما دمل‌های بزرگ، اغلب به مداخلات درمانی توسط پزشک نیاز دارند. برای درمان در خانه می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

قرار دادن کمپرس گرم

سه بار در روز و هر بار به مدت 10 تا 15 دقیقه روی کورک یا دمل خود پارچه‌ای مرطوب و گرم قرار دهید. این کار کمک می‌کند چرک درون کورک سریع‌تر به سر آن بیاید و به‌خودی‌خود بیرون بزند و کورک خوب شود. این راه، ایمن‌ترین راه برای بیرون آمدن چرک است. زمانی که چرک درون کورک بیرون بزند شما دیگر درد و فشار کمتری در پوست خود احساس می‌کنید.

• اگر کورک یا دمل بزرگ در باسن یا کشاله ران شما است می‌توانید برای 10 تا 15 دقیقه در یک تشت آب گرم بنشینید. توجه کنید که این تشت را قبل و بعد از استفاده به خوبی بشویید تا باکتری را به دیگران انتقال ندهید.
• بعد از گذاشتن کمپرس گرم یا نشستن در آب گرم، پوست خود را با صابون آنتی‌باکتریال بشویید و روی کورک یا دمل یک گاز استریل قرار دهید. اگر چرک درون دمل بیرون آمده و گاز روی آن مرطوب و کثیف شد، گاز استریل را فوراً عوض کنید.
• برای تسکین درد می‌تواند از استامینوفن استفاده کنید.

این اقدامات به کاهش درد ناشی از بیماری کورک و دمل‌های بزرگ، درمان آن و کاهش خطر سرایت آن به دیگران کمک می‌کند.

پزشک شما ممکن است درمان‌های زیر را تجویز کند:

آنتی بیوتیک

 برای درمان عفونت از داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز شده استفاده کنید.

برش و بیرون کشیدن چرک

پزشک با استفاده از یک سوزن یا اسکالپل استریل شده، دهانه دمل یا کورک را باز می کند و چرکی که درون آن قرار دارد را پاک می کند. سپس روی دمل برشی انجام می شود و یک گاز استریل روی آن قرار داده می شود تا تمام چرک به تدریج بیرون آید و دمل بهبود یابد. توصیه ما این است که در خانه تلاش نکنید دمل یا کورک را باز کنید. بازکردن دمل یا کورک در خانه می تواند منجر به انتقال عفونت به خون و بروز مشکلات جدی برای شما شود. اگر بیماری زمینه ای مانند دیابت دارید، پزشک ممکن است از شما بخواهد که به صورت منظم به وی مراجعه کنید تا وضعیت شما تحت نظر قرار گیرد.

مدت‌زمان تداوم کورک و دمل

در اغلب افراد سالم، یک کورک کوچک، ظرف 5 تا 7 روز سر سفیدرنگی پیدا می‌کند و چرک درون آن بیرون می‌آید. اما کورک‌ها و دمل‌های بزرگ ممکن است زمان بیشتری تداوم داشته باشند و یا به‌خودی‌خود درمان نشوند و لازم باشد که چرک درون آن توسط پزشک بیرون کشیده شود و برای رفع عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

از بین بردن جای زخم کورک

ممکن است بعد از درمان یک کورک یا دمل بزرگ، جای آن روی پوست شما باقی بماند. این جای زخم‌ها هیچ‌وقت به طور کامل از بین نمی‌روند اما به مرور زمان کمی محو می‌شوند و کمتر از قبل نمایان خواهند بود. اگر به خاطر جای زخم‌ها نگران هستید، برای درمان آن چندین روش مختلف وجود دارد:

• میکرودرم آبریژن: در روش میکرودرم آبریژن، خارجی‌ترین لایه از پوست برداشته می‌شود و این کار توسط دستگاهی الکتریکی انجام می‌شود که دانه‌های کریستالی ریز را روی صورت اسپری می‌کند. بعد از لایه‌برداری و ترمیم شدن پوست، سطح پوست صاف‌تر و شاداب‌تر خواهد بود.
• پیلینگ شیمیایی: معمولاً از روش پیلینگ برای محو کردن جای زخم روی پوست استفاده می‌شود. در این روش یک محلول شیمیایی روی پوست زده می‌شود که موجب کنار رفتن لایه خارجی پوست می‌شود. با کنار رفتن این لایه، پوست شما شروع به ترمیم و بازسازی خود می‌کند و ظاهر پوست بهبود پیدا می‌کند.
• تزریق ژل: ژل نوع خاصی از کلاژن است که در زیر پوست تزریق می‌شود تا جایگزین کلاژن طبیعی بدن شود.
• تزریق کورتیزون: این نوع از تزریقات موجب صاف شدن پوست و کوچک شدن بافت اضافی در جای زخم می‌شوند.
• لایه‌برداری با لیزر: در این روش از انرژی نوری قوی برای سوزاندن لایه‌های آسیب‌دیده پوست استفاده می‌شود. روش لایه‌برداری پوست با لیزر ممکن است برای از بین بردن چین و چروک‌های پوستی نیز به کار رود.
• گرفتن گرافت پوستی با پانچ: گرافت‌های پانچی، در واقع قسمت‌های کوچکی از پوست نواحی دیگر بدن هستند که به جای پوست آسیب‌دیده، پیونده زده می‌شوند. در ابتدا یک برش مدور (پانچ) در اطراف ناحیه‌ای که دارای جای زخم است زده می‌شود و پوست این ناحیه جدا می‌شود. سپس پوست سالمی که از ناحیه دیگری از بدن (معمولاً پشت گوش) گرفته شده است به جای آن پیوند زده می‌شود. از این روش برای درمان جای زخم‌های شدید و عمیق استفاده می‌شود.
• ترمیم جای زخم با جراحی: در این روش، پوستی که دارای جای زخم است کاملاً برداشته می‌شود و با پوست سالم جایگزین می‌شود. هرچند در این روش جای زخم جدیدی که در واقع جای برش جراحی است، ایجاد می‌شود اما هدف از انجام جراحی این است که جای زخم کمتری روی پوست وجود داشته باشد که کمتر نمایان است.

پیشگیری

برای پیشگیری از زیاد شدن کورک‌ها و دمل‌های بزرگ و سرایت کردن آن به نواحی دیگر، اقدامات زیر را انجام دهید:

• خودتان در خانه، کورک یا دمل را باز نکنید یا آن را فشار دهید. این کار باعث گسترش عفونت می‌شود.
• اگر کورک یا دمل به‌خودی‌خود باز شد، آن را با یک صابون ضدعفونی‌کننده بشویید و روی آن یک گاز استریل قرار دهید. تا زمانی که بیرون آمدن چرک از دمل ادامه دارد، حداقل روزی یکبار، گاز استریل روی آن را عوض کنید.
• دستان خود حداقل 15 ثانیه با صابون بشویید. همیشه بعد از انجام مراقبت‌ها و اقدامات گفته شده روی کورک یا دمل، بعد از آمدن از دستشویی و خصوصاً قبل از دست زدن به هر غذایی، دستان خود را با صابون بشویید. باکتری که باعث تشکیل این کورک‌ها و دمل‌ها می‌شود می‌تواند مسمومیت غذایی نیز ایجاد کند. شما می‌توانید همراه خود یک دستمال مرطوب حاوی الکل داشته باشید تا در مواردی که آب و صابون در دسترس نیست برای تمیز کردن دستان خود از آن استفاده کنید.
• لباس‌هایی که با کورک یا دمل شما در تماس هستند را با صابون و آب داغ بشویید و آن‌ها را در آفتاب خشک کنید و یا در صورتی که از خشک‌کننده استفاده می‌کنید، آن را روی درجه حرارت بالا تنظیم کنید.
• بهداشت شخصی را به خوبی رعایت کنید. هر روز دوش بگیرید یا حمام کنید.
• دستمال، حوله،لباس‌ها، آب موجود در وان حمام و تیغ یا دستگاه اصلاح خود را با دیگران به اشتراک نگذارید. استفاده مشترک از هر یک از این موارد موجب سرایت عفونت به دیگران می‌شود. بعد از هر بار انجام دادن اقدامات درمانی روی کورک یا دمل، دستان خود را به خوبی بشویید.
• در صورت ابتلا به هر بیماری زمینه‌ای یا مشکل پوستی، برای درمان آن اقدام کنید.