ترمیم و از بین بردن جای اسکار زخم و بخیه

تاریخ 22 آبان 1402

پوست اندام، مانند یک پارچه نازک و ظریف است که به عنوان یک لایه محافظ در برابر خطرات به آن احاطه می‌کند. حتی یک پارگی کوچک می‌تواند در ظاهر پوست تفاوت قابل توجهی ایجاد کند. به همین ترتیب، هر نوع آسیب، سوختگی یا جراحت دیگری می‌تواند باعث ایجاد جای زخم یا اسکار شود. برای بسیاری از افراد، جای زخم می‌تواند منبع نگرانی باشد، به خصوص زمانی که این جای زخم در محل‌های قابل مشاهده مانند صورت قرار دارد و بنابراین به صورت آشکار و همچنین محسوس است. از بین بردن جای سوختگی و پنهان کردن جای زخم غالباً یک فرآیند دشوار است و به طور معمول، برخی از جای زخم‌ها، از جمله جای جراحی صورت، با گذشت زمان بهبودی قابل توجهی نمی‌یابند. به طور متناقض با ادعای کرم‌ها و لوسیون‌های درمانی جای زخم، بیشتر این محصولات تأثیر چندانی در رفع جای زخم ندارند. اما روش‌های طبیعی زیادی نیز برای بهبود جای سوختگی و پوشاندن جای زخم وجود دارد.

[dopts id=”45″]

انواع اسکار یا جای زخم

 جای زخم معمولی

اگر آسیب وارده به لایه میانی پوست رسیده باشد، جای زخم می‌تواند واکنش طبیعی پوست به درمان باشد. جای زخم‌های اولیه 7 تا 10 روز پس از جراحت اولیه شکل می‌گیرد و تنها دارای 5 تا 10 درصد از استحکام معمولی پوست در برابر گسیختگی الیافت پوست هستند. جای زخم طی 6 تا 12 ماه شکل می‌گیرد (به عکس بالا نگاه کنید) و جای زخمی بالغ ایجاد می‌شود که نسبت به بافت اولیه‌ی پوست تقریباً 80 درصد استقامت دارد.

 جای زخم‌های برجسته- جای زخم کلوئید (گوشت اضافه) و هایپرتراپیک (بزرگ)

بعضی از زخم‌ها می‌توانند به‌طور غیرعادی بهبود یابند و بافت همبندی اضافی تولید کنند که بیش از حد مورد نیاز برای درمان زخم است. اسکارهای کلوئیدی (گوشت اضافی) و هیپرتراپیک (بیش‌ازحد رشد کرده و بزرگ) دو نوع از اسکارهایی هستند که شامل بافت همبند اضافی می‌باشند. در این نوع اسکارهای کلوئیدی، کلاژن بیشتری در جای زخم انباشته می‌شود و اسکارها معمولاً خارج از محدوده اصلی زخم رشد می‌کنند و ممکن است بزرگ، دردناک و خارش داشته باشند. از طرف دیگر، جای زخم‌های هیپرتراپیک معمولاً درون محدوده اصلی زخم باقی می‌مانند، بدون نشانه‌ی پیش آگاه ساز و معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابند. در اغلب موارد، این نوع زخم‌ها در حالت اولیه خود توسعه نمی‌یابند و تغییرات کمی در طول زمان نشان می‌دهند.

 جای زخم آتروفیک- جای زخم‌های فرو‌رفته

اسکار فرورفته نوع شایعی از جای زخم است که اغلب می‌توان آن را در نواحی از صورت دید که دچار جوش یا آکنه شده‌اند با این‌حال دلایل دیگری نیز برای بروز این مشکل وجود دارد. در این نوع جای زخم، میزان بافت همبندی برای ایجاد سطحی هم‌تراز با پوست کافی نیست.

مراحل التیام زخم

زخم جوشی در سه درجه

مراحل التهاب جای زخم ربه شرح زیر است:

التهاب

تشکیل لخته‌ی خون (هماتوم) اولین مرحله در فرایند التیام زخم است و باعث توقف خون‌ریزی پیوسته از رگ‌های پاره شده می‌شود، ضمن اینکه چون سدی موقتی عمل کرده و مانع ورود عوامل بیماری‌زای خارجی( باکتری و غیره )به پوست آسیب‌دیده می‌شود. سپس پلاکت‌های خون تعدادی فاکتور رشد را آزاد می‌کنند که به تجدیدقوا در سلول‌های التهابی می‌انجامد. سپس نوروفیل ها (سلول‌های میکروب خوار)، منوسیت‌ها (گویچه) و سلول‌های ایمنی وارد محل زخم می‌شوند تا به کاهش رشد هر نوع ریز جانداری در محل زخم کمک کنند. ماکروفاژها (سلول‌های درشت بیگانه‌خوار) نیز به محل زخم فراخوانده شده و به زدودن سلول‌ها و عوامل بیماری‌زای باقی‌مانده از روی پوست کمک می‌کنند.

 تکثیر

تکثیر شامل جایگزینی بافت‌های آسیب‌دیده و ازدست‌رفته با پوست جدید و بافت همبند می‌باشد. زخم‌های بسیار عمیق نمی‌توانند تنها با تشکیل مجدد بافت پوششی (بازسازی پوست) ترمیم شوند بنابراین در محل زخم، بافتی همبند تولید می‌شود تا بخش فرورفته و دارای نقص را پر کند. فاکتور رشد موجود در محل زخم، سلول‌های فیبروبلاست (سلول‌های تارزا) را تحریک به تکثیر می‌کنند. سلول‌های فیبروبلاست بر روی ماتریس‌های خارج سلولیِ متشکل از فیبرین، فیبرونکتین، ویترونکتین و گلیکوزآمینوگلیان و کلاژن یعنی بخشه‌ای سازنده‌ی پوست قرار می‌گیرند. رگ‌های خونی جدید شکل‌گرفته تا از بافت‌های جدید محافظت کنند. سلول‌های فیبروبلاست تغییر شکل یافته (سلول‌های میوفیبروبلاست) می‌توانند به جمع و کوچک شدن زخم‌های بزرگ‌تر کمک کنند تا به میزان کمتری از بافت جدید برای پر شدن زخم و تشکیل مجدد بافت پوششی نیاز باشد. این فرآیند ساعت‌ها پس از جراحت آغاز می‌شود.

بازسازی

در مرحله تکثیر در طول مرحله بازسازی، کلاژن و ماتریس اضافی که شکل می‌گیرند توسط آنزیم‌های بافتی از بین می‌روند. سلول‌های التهابی زخم را ترک می‌کنند. هنگامی که زخم به جایی بزرگتر رشد می‌کند، سلول‌های فیبروبلاست (یا تارزاها) تعادلی بین تخریب ماتریس و ساختن کلاژن جدید ایجاد می‌کنند. آنزیم‌ها کمک می‌کنند تا بافت‌های جدید تجزیه و بازسازی شوند. این فرآیند تا 12 ماه طول می‌کشد، اما ممکن است طولانی‌تر هم باشد. زخم‌های بهبود یافته تنها 70 تا 80 درصد مقاومت کششی پوست طبیعی را به دست می‌آورند و در مقابل آسیب‌دیدگی مجدد حساس‌تر هستند.

 روش‌های درمانی ممکن برای بین بردن جای زخم

روش‌های درمان اسکار و جای زخم عبارتند از:

نمایش موضعی

کرم‌ها، پمادها و ژل‌های قابل خریداری با نسخه و بدون نسخه محصولاتی هستند که می‌توان از آن‌ها برای درمان جای زخم‌هایی استفاده کرد که در اثر بریدگی و دیگر آسیب‌ها و زخم‌ها ایجادشده‌اند. اگر تحت نظر جراح پلاستیک قرار دارید و جای زخمتان در اثر قرار گرفتن تحت عمل زیبایی یا  ایجاد شده است، از جراح خود بپرسید آیا درمان با محصولات قابل خریداری بدون نسخه می‌تواند گزینه درمانی مناسبی جهت رفع جای زخمتان باشد یا خیر، اگرنه، داروهای تجویزی وجود دارند که در این زمینه می‌توانند مفید واقع شوند. اغلب برای جای زخم‌هایی که خارش ایجاد می‌کنند و حساس هستند، درمان می‌تواند شامل داروهای استروئیدی و برخی کرم‌های آنتی‌هیستامین شود. بعلاوه، اگر جای زخمتان در اثر آکنه یا جوش شدید است، از پزشک متخصص پوست خود راهنمایی بخواهید. پزشکتان نیز می‌تواند روش درمانی فشار یا روکش ژله‌ای سیلیکونی را جهت درمان جای زخم یا به‌عنوان مراقبت‌های پیشگیرانه به کار گیرد.

درمان جای زخم با لیزر

در طول از بین بردن جای زخم با لیزر، اشعه‌ی لیزر در امتداد محل زخم تابانده می‌شود. در این روش لایه‌هایی از پوست متلاشی و برداشته‌ شده و لایه‌ای با ظاهری طبیعی‌تر از پوست نمایان می‌شود با گذشت زمان پوست التیام‌ یافته و جای زخم کوچک‌تر می‌شود. دیگر انواع لیزرها می‌توانند لایه‌های زیرین پوست را هدف قرار داده، رشد کلاژن‌های جدید را افزایش و جای زخم را کاملاً برطرف کنند. در روش رفع جای اسکار با لیزر از انواع متفاوتی از لیزر استفاده می‌شود که عبارتند از: لیزر فراکشنال CO2 و بازسازی مجدد پوست با لیزر می‌شود.

غالباً فرایند درمان جای زخم با لیزر تحت بیهوشی موضعی در مراکز درمانی سرپایی، در مطب جراح یا در بیمارستان انجام می‌شود. گاهی از بیهوشی کامل نیز در این روش استفاده می‌شود. فرایند درمان با این روش در هر جای بدن که باشد تقریباً چند دقیقه تا یک ساعت و نیم به طول می‌انجامد.

روش‌های جراحی برداشتن و درمان جای زخم

بسته به وضعیت خاص شما، روش‌های بسیاری برای درمان جای اسکارهای عمیق‌تر وجود دارد. این روش‌ها شامل پیوند پوست، اکسیزیون (برداشتن سطح پوست)، درم ابریژن یا جراحی با استفاده از لیزر هستند. در روش پیوند پوست، جراح از پوست ناحیه‌ی دیگری از بدن استفاده می‌کند. این روش بیشتر در درمان اسکار سوختگی کار می‌رود. اگر جای زخمی دارید که در عملکرد شما اختلال ایجاد می‌کند، جراحی می‌تواند در رفع مشکلات عملکردی مفید باشد. اگر اخیراً عملی داشته‌اید که جای زخمی به‌جای گذاشته است، بهتر است قبل از اینکه راجع به نحوه‌ی درمان آن تصمیمی بگیرید، یک سال صبر کنید. بسیاری از جای زخم‌ها با گذشت زمان محو می‌شوند و کمتر به چشم می‌آیند.

داروهای تزریق کردنی

برای درمان جای زخم‌های برجسته همچون زخم‌های کلوئیدی یا هایپرتروپیک، به تزریق استرویید نیاز پیدا کنید. ممکن است پزشکتان این روش درمان را به‌ تنهایی یا به همراه سایر روش‌ها بکار ببرد. از تزریق ژل یا تزریق چربی برای از بین بردن ای اسکارهای تورفته می‌توان استفاده کرد با این‌حال این روش‌ها معمولاً راه‌حل دائمی محسوب نمی‌شوند.

آیا بیمه هزینه‌ی درمان جای زخم را پوشش می‌دهد؟

اگر اسکار به هر شکلی ازلحاظ فیزیکی به شما آسیبی وارد کرده، این امکان دارد تا مشمول بیمه‌ی شرکت بیمه‌کننده‌ی خود شوید. از پزشک خود بخواهید تا نامه‌ای درباره جزئیات وضعیت خاص شما بنویسد. پزشکتان می‌تواند جهت تائید وضعیت شما عکس نیز بگیرد

اگر به‌ قصد زیبایی تحت درمان جای زخم قرارگرفته‌اید، احتمال بیشتری وجود دارد که خود متحمل پرداخت کل هزینه‌ی درمان شوید. اگر جای زخم شما در اثر قرار گرفتن تحت جراحی زیبایی ایجاد شده است، یقین پیدا کنید که می‌دانید شرکت بیمه‌کننده‌ی شما چه چیزهایی را تحت پوشش قرار خواهد داد. شرکت‌های بیمه معمولاً بابت جراحی‌های زیبایی که ازلحاظ پزشکی غیرضروری هستند پولی پرداخت نمی‌کنند.