آبله‌مرغان: درمان، علت و علائم

تاریخ 22 آبان 1402

بیماری آبله‌مرغان که به طور اصطلاحی به نام “جوشکی” هم شناخته می‌شود، یک بیماری خفیف و شایع در دوران کودکی است. بیشتر کودکان در نقاطی از بدن خود این بیماری را دریافت می‌کنند. علایم این بیماری شامل بروز بثورات قرمزرنگ و دانه‌های خارش‌آور است که به تدریج به تاول‌های پر از آب تبدیل می‌شوند. بعد از آن، این تاول‌ها به صورت پوسته درمی‌آیند و در نهایت خشک و به‌شکل دلمه‌ای فرو می‌روند. در برخی کودکان، تنها چند لکه و جوش آبله روی پوست ظاهر می‌شود، اما در برخی دیگر، این دانه‌ها بدن را به طور کامل پوشانده و بیشتر در مناطقی مانند صورت، گوش‌ها، سر، زیر بغل، سینه، شکم، دست و پا ظاهر می‌شوند. اغلب کودکان در فصول زمستان و بهار به آبله‌مرغان مبتلا می‌شوند.

بیماری آبله‌مرغان بسیار واگیردار است و می‌تواند باعث ایجاد اسکار یا نقطه‌های داغ به مانند آبله‌ها بر روی پوست شود. بنابراین، درمان سریع این بیماری بسیار حائز اهمیت است.

دلایل بروز آبله‌مرغان

ویروس وارسلا زوستر، علت اصلی بروز بیماری آبله‌مرغان است. بیشتر مواقع این بیماری از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا منتقل می‌شود. بیماری آبله‌مرغان به سهولت منتشر می‌شود؛ چرا که دو روز قبل از ظهور جوش‌ها، فرد مبتلا می‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند بدون اینکه خودش آن را متوجه شود. علاوه بر این، تا زمانی که تمام جوش‌ها به پوسته‌ها تبدیل نشده باشند، انتقال بیماری ممکن است.

• ویروس آبله از طریق دهان و بینی وارد بدن می‌شود. این بیماری معمولاً پس از سپری شدن دو هفته از تماس با فرد آلوده، بروز پیدا می‌کند.
• آبله‌مرغان بیشتر از طریق هوا منتشر می‌شود. ویروس ایجادکننده بیماری تا چندین ساعت می‌تواند در هوا زنده بماند. با بودن در یک اتاق با فرد آلوده یا بودن در اتاقی که فرد مبتلا به آبله‌مرغان به‌تازگی در آنجا بوده، می‌توان به این بیماری دچار شد.
• آبله‌مرغان از طریق داشتن تماس مستقیم با فرد آلوده به ویروس نیز منتقل می‌شود. اگر شما تاول‌ها یا مایع درون آن‌ها و یا پوسته‌ی مرطوب روی تاول را لمس کنید ممکن است به آبله‌مرغان مبتلا شوید.
• خانم بارداری که به بیماری آبله‌مرغان مبتلاست قبل از زایمان می‌تواند این بیماری را به نوزاد خود منتقل کند.
• همچنین مادری که به آبله‌مرغان دچار است می‌تواند پس از زایمان نیز بیماری را به نوزاد تازه متولد خود انتقال دهد.

علائم بیماری

بیماری عفونی آبله‌مرغان 10 تا 21 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس آبله، در فرد ایجاد می‌شود و معمولاً این بیماری 5 تا 10 روز طول می‌کشد. بروز بثورات (راش) نشانه‌ی شایعی در بیماری آبله‌مرغان است. دیگر علائم و نشانه‌هایی که ممکن است دو روز قبل از ظهور بثورات ایجاد شوند عبارتند از:

• تب
• کاهش اشتها
• سردرد
• احساس خستگی و به‌طورکلی داشتن احساس ناخوشی (کسالت)

از زمانی که راش یا بثورات آبله‌مرغان بر روی پوست ظاهر گردند سه مرحله را طی خواهند کرد. این مراحل عبارتند از:

• بروز دانه‌هایی به رنگ صورتی یا قرمز (پاپول یا برآمدگی بدون چرک) که ظرف چند روز  شیوع پیدا می‌کنند
• بروز تاول‌هایی مملو از آب (وزیکول) که یک روز قبل از پاره شدن و ترشح، در جای برآمدگی‌های برجسته به وجود می‌آیند.
• کراست (پوسته) و دلمه که روی تاول‌های ترکیده را می‌پوشاند و چند روز طول می‌کشد تا رفع شوند.

 عوامل خطر

بیماری آبله‌مرغان که ویروس واریسلا زوستر عامل بروز آن می‌باشد بیماری بسیار واگیرداری است که به‌سرعت می‌تواند منتشر شود. این ویروس از طریق داشتن تماس مستقیم با بثورات یا قطراتی که با سرفه یا عطسه در هوا پخش می‌شوند به افراد سرایت می‌کند.

در حالات زیر احتمال دچار شدن شما به آبله‌مرغان بیشتر است:

• در صورتی که تا به حال به آبله‌مرغان نگرفته باشید
• در برابر آبله‌مرغان واکسینه نشده باشید
• چنانچه در مدرسه یا مراکز مراقبت از کودکان کار می‌کنید یا حضور دارید
• چنانچه با کودکان زندگی می‌کنید

عوارض بیماری آبله‌مرغان

آبله‌مرغان معمولاً بیماری خفیفی است اما می‌تواند یک بیماری جدی باشد و منجر به بروز عوارض یا مرگ خصوصاً در گروه‌های پرخطر شود. این عوارض عبارتند از:

• بروز عفونت‌های باکتریایی در پوست، بافت‌های نرم، استخوان‌ها، مفاصل یا جریان خون (سپسیس یا عفونت خونی)
• کاهش آب بدن
• ذات الریه
• التهاب یا عفونت مغز (آنسفالیت)
• سندرم شوک سمی
• بروز سندرم ری در افرادی که در هنگام ابتلا به آبله‌مرغان آسپرین مصرف کنند.

تشخیص

پزشکان معمولاً با توجه به بثورات و ضایعات شایع در بیماری، آبله‌مرغان را تشخیص می‌دهند. اگر در تشخیص بیماری هیچ‌گونه شکی وجود نداشته باشد از طریق تست های آزمایشگاهی ازجمله آزمایش خون یا کشت نمونه‌های گرفته‌شده از ضایعه نیز می‌توان این تشخیص را تأیید نمود.

درمان

مصرف دارو جهت کمک به کاهش شدت آبله‌مرغان

• واکسن آبله‌مرغان. اگر شما در معرض بیماری آبله‌مرغان قرارگرفته‌اید و ظرف 3 روز پس‌ازآن واکسینه شده‌اید ممکن است که یا به این بیماری دچار نشوید و یا در صورت ابتلا ممکن است بیماری‌تان بسیار خفیف باشد. چنانچه ظرف 3 روز نتوانید آمپول واکسن را دریافت کنید اگر 5 روز پس از در معرض ویروس قرار گرفتن واکسن را بزنید بازهم ممکن است مؤثر باشد.

• ایمونوگلوبولین ها. ایمونوگلوبولین ها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا باکتری‌ها و ویروس‌های مضر در بدن مثل ویروس وارسلا را شناسایی و آن‌ها را نابود سازند. خانم‌های باردار، نوزادان تازه متولدشده‌ای که بسیار درخطر ابتلا به آبله‌مرغان هستند و افرادی که دارای اختلال خاصی در سیستم ایمنی بدن خود می‌باشند بلافاصله پس از قرارگرفتن در معرض ویروس، می‌توانند داروی ایمونوگلوبولین را تزریق کنند. این دارو به پیشگیری از بروز عفونت و بهبود سریع‌تر فرد کمک می‌کند.

داروی ضدویروس. داروی ضدویروسی مثل آسیکلوویر معمولاً برای افراد بزرگسالی استفاده می‌شود که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است. مصرف این دارو پس از شروع بروز علائم آبله مرغان آغاز می‌شود. معمولاً کودکان و بزرگسالان تندرست در هنگام ابتلا به آبله‌مرغان به مصرف این دارو نیاز ندارند.

داروهای کاهش‌دهنده‌ی درد و ناراحتی آبله مرغان

• مصرف استامینوفن و ایبوپروفن جهت کاهش درد و تب. اگر شما به نوزادتان دارو می‌دهید درباره‌ی میزان مصرف دارو، به توصیه‌های پزشک عمل کنید. افراد بالای 20 سال نیز جهت کاهش تب، می‌توانند آسپرین مصرف نمایند. به افراد زیر 20 سال آسپرین ندهید چون استفاده این دارو برای آن‌ها خطر ابتلا به سندرم ری را ایجاد می‌کند

• آنتی هیستامین خوراکی (مثل دیفن هیدرامین) جهت کاهش خارش. قبل از اینکه برای خودتان یا کودکتان از هرگونه لوسیون یا کرم حاوی آنتی هیستامین استفاده کنید با پزشک دراین‌باره صحبت نمایید و قبل از دادن قرص آنتی هیستامین به فرزندتان، با پزشک کودکتان مصرف این دارو را بررسی کنید.

چنانچه شما یا فرزندتان براثر تاول‌های آبله‌مرغان دچار عفونت پوستی شوید، ممکن است پزشک برایتان داروهای آنتی بیوتیک تجویز نماید.

رفع جای آبله‌مرغان

 روش‌های مختلفی برای رفع جای آبله‌مرغان وجود دارد که این روش‌ها اگر نتوانند این جای آبله‌ها را کاملاً رفع کنند حداقل می‌توانند میزان آن‌ها را کاهش دهند. این روش‌های درمانی عبارتند از:

 کرم موضعی

پزشک جهت کمک به کاهش آثار جای آبله می‌تواند برای شما کرم موضعی تجویز نماید. بیشتر این کرم‌های تجویزی حاوی ترکیباتی هستند که تولید کلاژن را در پوست تحریک و به‌طور بالقوه جای آبله‌مرغان را بهبود و کاهش می‌دهند.

پانچ گرافت یا پیوند منگنه‌ای

روش پانچ گرافت شامل برداشتن جای آبله و بافت‌های دور آن از طریق عمل جراحی اکسیزیون و با استفاده از ابزاری به نام پانچ بیوپسی می‌باشد. بعد از آنکه جای آبله برداشته شد آن ناحیه به‌وسیله یک‌تکه پوست که روی آن چسبانده یا باندپیچی شده، پوشانده می‌شود.

لایه‌برداری شیمیایی

عملیات لایه برداری با استفاده از آلفا هیدروکسی اسید (AHA) با نام لایه‌بردارهای اسید گلیکولیک نیز شناخته می‌شود. این لایه بردارها محصولاتی خفیف هستند که به حذف لایه‌ی بالایی از پوست که شامل سلول‌های مرده است، کمک می‌کنند. این عمل باعث ایجاد سلول‌های جدید و تحریک رشد کلاژن می‌شود. با این حال، وجود خطر تحریک و بروز احساس سوزش در ناحیه لایه‌برداری شده وجود دارد.

 لیزردرمانی

بازسازی پوست به‌وسیله لیزر با اعمال پالس با انرژی بالا و لیزر کربن دی اکسید، توسط پزشک انجام می‌گیرد. در این روش انرژی به‌سرعت و با شدت بالا به‌وسیله پرتو لیزر که به‌خوبی کنترل‌شده است بر روی لایه خارجی آسیب‌دیده‌ی پوست برای مثال بر روی جای آبله‌مرغان پخش می‌شود. بافت نامطلوب و ناخواسته تبخیر و فرورفتگی های سطحی پوست صاف و یکدست می‌شود تا لایه سالم و آسیب ندیده زیرپوست هویدا و نمایان گردد.

میکرودرم ابریژن

میکرودرم ابریژن با اینکه نمی‌تواند جای آبله ایجادشده براثر آبله‌مرغان را به‌طور کامل رفع کند اما می‌تواند در به حداقل رساندن میزان این نوعی جای آبله،روش موفقی باشد.