علت و درمان تعریق زیاد بدن (زیربغل،کف دست و پا)

تاریخ 23 آبان 1402

هایپرهیدروز (تعریق زیاد) شرایطی است که در نتیجه عرق کردن بیش از حد ایجاد می‌گردد. عرق کردن در این شرایط می‌تواند در موقعیت‌های غیرعادی همچون هوای خنک یا بدون هر گونه دلیل خاص مشاهده شود. این مشکل همچنین ممکن است در نتیجه برخی عوامل خاص همچون یائسگی یا پرکاری تیروئید ایجاد گردد. عرق زیاد می‌تواند شرایط ناراحت کننده برای فرد به همراه داشته باشد. به هر حال، امروزه از روش‌های درمان متعدد می‌توان برای رفع این مشکل استفاده کرد.

انواع و دلایل تعریق بیش از حد

تعریق واکنش طبیعی بدن به شرایط خاص همچون گرمای هوا، فعالیت فیزیکی، استرس، و احساس ترس یا عصبانیت است. در هنگام ابتلا به این مشکل، فرد بیش از حالت عادی و بدون دلیل مشخص عرق می‌کند. دلیل مشاهده این شرایط به نوع مشکل بستگی دارد.

تعریق زیاد اولیه کانونی

در این شرایط عرق کردن عمدتاً در ناحیه پاها، دست‌ها، صورت، سر، و زیر بغل اتفاق می‌افتد. این وضعیت معمولاً از دوران کودکی آغاز می‌شود. در حدود 30 تا 50 درصد افراد دچار این مشکل دارای سابقه فامیلی تعریق بیش از حد هستند.

تعریق زیاد ثانویه عمومی

این شرایط معمولاً ریشه در سایر مشکلات مربوط به سلامتی فرد داشته یا به عنوان یک عارضه جانبی مصرف برخی داروهای خاص ایجاد شده و معمولاً از سنین بزرگسالی آغاز می‌شود. در هنگام دچار شدن به این مشکل، احتمالاً کل بدن بیمار عرق کرده و این مشکل فقط در یک ناحیه خاص از بدن مشاهده نمی‌گردد. علاوه بر این ممکن است در این حالت فرد حتی در هنگام خوابیدن نیز عرق نماید. عواملی که می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند به شرح زیر هستند:

• بیماری قلبی
• سرطان
• نارسایی غده فوق کلیوی
• سکته مغزی
• پرکاری تیروئید
• یائسگی
• آسیب‌دیدگی کانال نخاعی
• بیماری ریه
• بیماری پارکینسون

علاوه بر این مشکل تعریق بیش از حد با مصرف برخی داروهای تجویز شده توسط پزشک یا مصرف داروهای قابل تهیه از داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک می‌تواند ارتباط داشته باشد. در بسیاری از موارد، عرق کردن یکی از عوارض جانبی نادر مصرف دارو است که اکثر افراد با آن روبرو نمی‌شوند. به این ترتیب، تعریق بیش از حد یکی از عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی همچون موارد زیر است:

• دسیپرامین (desipramined)
• نورتریپتيلین (nortriptyline)
• پروتریپتیلین (protripyline)

افرادی که از داروی پیلوکارپین (pilocarpine) برای خشکی دهان استفاده کرده یا مکمل روی مصرف می‌کنند، ممکن است در نتیجه مصرف این داروها دچار مشکل تعریق بیش از حد شوند.

علائم تعریق بیش از حد

علائم تعریق بیش از حد در افراد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعریق بیش از حد می‌تواند برای حداقل 6 ماه بدون وجود دلیل خاص ایجاد شود.
• عرق کردن می‌تواند در هر دو طرف بدن به صورت تقریباً همزمان ایجاد شود.
• تعریق بیش از حد برای حداقل یک بار در هفته می‌تواند در افراد دچار این مشکل مشاهده شود.
• تعریق بیش از حد در شرایطی که باعث ایجاد اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود .(همچون انجام فعالیت‌های کاری یا برقراری ارتباط با سایر افراد)
• تعریق بیش از حد در افراد در سنین کمتر از 25 سال می‌تواند آغاز شود.

گاهی اوقات افراد دچار این مشکل در هنگام خواب عرق نکرده و یا مشکل آن‌ها ریشه فامیلی دارد. این عوامل در حقیقت نشان دهنده ابتلا به تعریق بیش از حد اولیه کانونی است. به منظور تشخیص بهتر و دقیق‌تر مشکل لازم است با پزشک متخصص در این رابطه ملاقات شود.

تعریق بیش از حد در تمام بدن یا در یک نقطه خاص از آن نشانه‌ای از ابتلا به تعریق بیش از حد ثانویه عمومی است. در این وضعیت نیز لازم است فرد با پزشک جهت تشخیص علت اصلی ایجاد مشکل ملاقات نماید. توجه داشته باشید برخی شرایط مربوط به تعریق بیش از حد می‌توانند جدی و خطرناک باشند. به همین خاطر لازم است با مراجعه به مطب پزشک از عدم وجود این شرایط اطمینان حاصل شود.

چگونه می‌توان این مشکل را تشخیص داد؟

پزشک احتمالاً از بیمار سوالات مشخصی در مورد مشکل تعریق بیش از حد مطرح خواهد کرد و سپس زمان و شرایط ایجاد این موضوع را بررسی می‌کند. همچنین، پزشک ممکن است از آزمایش‌های خاصی مانند آزمایش خون و ادرار برای بررسی دقیق‌تر وضعیت استفاده کند.

در یک آزمایش دیگر، پزشک ممکن است از تست نشاسته-ید در نواحی دچار تعریق استفاده کند. در این آزمایش، محلول ید بر روی ناحیه مورد نظر مالیده می‌شود و سپس نشاسته بر روی محل پاشیده می‌شود. اگر نشاسته به رنگ آبی تیره تغییر کند، نشان‌دهنده دچار مشکل تعریق بیش از حد است. همچنین، در آزمایش کاغذ، نوع خاصی از کاغذ بر روی نواحی دچار تعریق قرار داده می‌شود و با جذب عرق، کاغذ سنگین می‌شود. این آزمایش نشان‌دهنده شدت مشکل تعریق بیش از حد است.

علاوه بر این، پزشک ممکن است از آزمایش حرارت‌سنجی برای تشخیص بهتر مشکل استفاده کند. در این آزمایش، از یک پودر حساس به رطوبت برای نواحی دچار تعریق استفاده می‌شود و این پودر به رنگ تغییر می‌کند. این آزمایش ممکن است از بیمار خواسته شود که در محیط گرم یا سونا قرار بگیرد تا در صورت داشتن مشکل تعریق بیش از حد، عرق بیشتری تولید کند.

روش‌های درمان قابل استفاده برای تعریق بیش از حد

برخی از روش‌های درمان قابل استفاده برای مشکل تعریق بیش از حد به شرح زیر هستند:

استفاده از اسپری‌های ضد عرق مخصوص

در این حالت پزشک احتمالاً مصرف برخی اسپری‌های ضد عرق حاوی کلرید آلومینیوم را برای بیمار تجویز می‌نماید. این اسپری‌ها قوی‌تر از اسپری‌های معمول قابل تهیه از داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک بوده و اغلب می‌توانند برای درمان شرایط خفیف تعریق بیش از حد مورد استفاده قرار گیرند.

سیستم‌های یونتوفورز (iontophoresis)

در این روش از یک دستگاه مخصوص برای ارسال جریان‌های الکتریکی ضعیف در هنگام قرار گرفتن ناحیه دچار تعریق در آب استفاده می‌شود. جریان الکتریکی در این حالت اغلب برای دست‌ها، پاها، یا زیر بغل استفاده شده و در عمل می‌تواند به صورت موقت باعث توقف فعالیت غدد تعریق در ناحیه مورد نظر شود.

داروهای آنتی‌کولینرژیک

استفاده از داروهایی مانند گلیکوپیرولات می‌تواند به کنترل تعریق عمومی کمک کند. این داروها با مهار فعالیت استیل کولین در بدن، می‌توانند جلوی تحریک غدد عرق را بگیرند. استیل کولین یک ماده شیمیایی است که در بدن تولید می‌شود و می‌تواند باعث تحریک فعالیت غدد عرق شود. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که مصرف این داروها برای دوره‌ای حدود دو هفته ممکن است مؤثر باشد و در برخی موارد ممکن است با عوارض جانبی مانند یبوست و گیجی همراه باشد.

تزریق بوتاکس (سم بوتولینیوم)

تزریق بوتاکس می‌تواند برای درمان مشکل تعریق شدید مفید باشد. در حقیقت تزریق بوتاکس باعث توقف فعالیت اعصاب تحریک کننده فعالیت غدد عرق در بدن می‌شود. به هر حال معمولاً برای دستیابی به اثربخشی مورد نظر، احتمالاً لازم است چندین مرحله از این روش درمان برای بیمار استفاده شود.

عمل جراحی

در صورتی که مشکل تعریق بیش از حد فقط در ناحیه زیر بغل وجود داشته باشد، احتمالاً عمل جراحی یک روش مناسب برای رفع این مشکل خواهد بود. در این جراحی غدد عرق از ناحیه زیر بغل برداشته می‌شوند. یک روش دیگر به این منظور استفاده از آندوسکوپی است. به این ترتیب می‌توان عملکرد اعصابی را که تحریک کننده فعالیت غدد عرق در بدن هستند، دچار اختلال کرد.

درمان‌های خانگی

امکان کاهش مشکل تعریق بیش از حد یا حتی برطرف کردن آن با استفاده از روش‌های درمان خانگی به شرح زیر وجود دارد:

• استفاده از داروهای ضد تعریق قابل تهیه از داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک
• حمام کردن منظم به صورت روزانه برای خلاص شدن از دست باکتری‌ها
• پوشیدن کفش‌ها و جوراب‌های تولید شده از مواد طبیعی
• اجازه دادن برای تنفس به پا
• عوض کردن جوراب به صورت منظم

چشم‌انداز درمان تعریق بیش از حد

تعریق بیش از حد، یک مشکل قابل درمان است که ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد. در این حالت، پزشک می‌تواند برنامه‌ای مناسب برای کنترل علائم تعریق بیش از حد شما تنظیم کند. در صورتی که تعریق بیش از حد ناشی از شرایط ثانویه باشد، با رفع علت اصلی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. روش‌های درمانی برای این مشکل بسته به علت ایجاد آن متفاوت است، بنابراین مشاوره با پزشک ضروری است. اگر تعریق بیش از حد به عنوان یک عوارض جانبی از مصرف داروها ناشی شده باشد، پزشک می‌تواند با تغییر دارو یا تنظیم مجدد دوز آن، این مشکل را رفع یا کاهش دهد.