درمان بیماری‌های قارچی پوست سر،کشاله ران و پا در کودکان و بزرگسالان

تاریخ 23 آبان 1402

موارد عفونت قارچی پوست بسیار پیچیده هستند و در بسیاری از موارد مشکلی جدی برای افراد ایجاد می‌کنند. با این حال، با اطلاعات مناسب و اقدامات پیشگیرانه، می‌توان به مدیریت و درمان این نوع عارضه‌ها پرداخت.

اگر یک شخص قارچ پوستی داشته باشد، ممکن است تعدادی از قارچ‌ها بر روی پوست او وجود داشته باشد. این مقدار کمی قارچ معمولا بدون ایجاد مشکلی روی پوست حضور دارند. اما وقتی شرایطی مانند رطوبت، گرما، استرس یا ضعف سیستم ایمنی بدن فراهم می‌شوند، قارچ‌ها شروع به تکثیر و رشد می‌کنند و ایجاد عفونت در پوست را ممکن می‌سازند.

از گذشته تاکنون بیش از 150 گونه قارچ پوستی شناسایی شده‌اند. اما بیشترین تعداد عفونت‌های پوستی توسط قارچ آلبیکانس ایجاد می‌شود. قارچ آلبیکانس به صورت طبیعی در محیط زیست و پوست انسان وجود دارد، اما وقتی شرایط مناسب برای آن فراهم می‌شود، می‌تواند به عنوان یک عامل عفونتی عمل کند.

عفونت قارچی پوست معمولا با علائم مشخصی همراه است. علائم شامل ترشح، خارش، التهاب، قرمزی و تغییر رنگ پوست می‌شوند. برخی از عفونت‌ها می‌توانند به صورت کراتوزیس، پیتیریازیس و درماتیت کف سر بروز کنند.

درمان عفونت قارچی پوست معمولا شامل مصرف داروهای ضد قارچ موضعی و سیستمیک است. همچنین استفاده از کرم‌ها یا پمادهای ضد قارچ و استفاده از شامپوها و محصولات ضد قارچ موثر است. در برخی موارد، روش‌های درمانی دیگر مانند تزریق دارو به صورت مستقیم در محل عفونت نیز استفاده می‌شود.

به طور کلی، برای جلوگیری از عفونت قارچی پوست، می‌توان اقداماتی انجام داد. این اقدامات شامل نگهداری پوست تمیز و خشک، استفاده از پاپوش‌های تهویه‌دار، استفاده از شامپوها و صابون‌های ضد قارچ، اجتناب از استفاده اشتراکی از وسایل بهداشتی و از جمله لباس کلینیکی و حیاطی می‌باشد.

در نهایت، در صورتی که به علت عفونت قارچی پوست علائمی دریافت کردید، بهتر است تا زودتر به پزشک معالج مراجعه کنید و درمان مناسب را شروع کنید. همچنین، از مراقبت و نگهداری پوست خود در برابر عفونت قارچی جلوگیری کنید.

انواع قارچ‌های پوستی

انواع عفونت‌های قارچی پوست عبارتند از:

• عفونت قارچی پای ورزشکار
• برفک دهان
• عفونت قارچی واژن
• قارچ ناخن
• عفونت قارچی کشاله ران
• عفونت قارچی در محل پوشک نوزادان
• قارچ پوست سر

علل و عوامل خطر عفونت قارچی

عفونت‌های قارچی تقریباً بر روی هر ناحیه‌ای از بدن می‌توانند رخ دهند، اما آنها معمولاً در مناطقی یافت می‌شوند که پوست دو قسمت مختلف بدن با هم تماس یا مالش دارند؛ برای مثال نواحی مانند زیر بغل، قارچ کشاله ران و چین‌های پوست و همچنین ناحیه‌ی بین انگشتان دست و پا. قارچ‌ها در شرایط گرم، مرطوب و نواحی که عرق می‌کند، رشد می‌کنند.

به طور معمول، پوست در برابر عفونت به عنوان یک سد مؤثر و محافظ عمل می‌کند. با این حال ممکن است هرگونه آسیب دیدن یا شکستن لایه‌های سطحی پوست، به قارچ‌ها اجازه دهد که باعث بروز عفونت شوند. هنگامی که شرایط برای رشد و تکثیر قارچ‌ها مطلوب باشد، قارچ‌ها بیماری‌زا و یا مستعد ایجاد بیماری می‌شوند. شرایط گرم و مرطوب، شرایط بهداشتی ضعیف و یا لباس‌های تنگ می‌توانند باعث ایجاد شرایطی مناسب برای رشد و تکثیر قارچ‌ها شوند.

عوامل خطر محدود به شرایط ذکر شده نمی‌شود؛ عفونت‌های قارچی در افراد زیر نیز تمایل به رشد و تکثیر دارند:

• نوزادان
• افرادی که اضافه وزن دارند
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد مبتلا به کم‌کاری غده تیروئید
• افراد مبتلا به اختلالات التهابی
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افرادی که در شرایط مرطوب کار می‌کنند
• زنان باردار

برخی داروها نیز ممکن است خطر رشد عفونت‌های قارچی را افزایش دهند. داروهای کورتیکواستروئید موضعی بیشترین خطر را ایجاد می‌کنند؛ قرص‌های ضدبارداری و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز از دیگر داروهای خطرزا هستند. در صورتی که این داروها را مصرف می‌کنید، باید به طور منظم نواحی مختلف پوست خود را بررسی کنید تا از وجود علائم عفونت قارچی اطلاع یابید.

تشخیص علائم عفونت

علائم بسته به اینکه عفونت قارچی در کدام ناحیه از بدن رخ داده باشد از هم متفاوت هستند؛ با این حال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خارش یا تحریک پوست
• وجود نواحی قرمز یا بنفش روی پوست (نواحی که سطحشان تغییر می‌کند)
• وجود ماده‌ای سفید و برفکی روی نواحی آسیب‌دیده
• پوسته پوسته شدن یا پوست انداختن نواحی آسیب‌دیده
• وجود ترک روی پوست
• وجود درد در نواحی آسیب‌دیده
• التهاب پوست که منجر به قرمز شدن آن می‌شود
• مرطوب و نازک شدن پوست نواحی آسیب‌دیده
• وجود جوش‌هایی در لبه‌های نواحی آسیب‌دیده (جوش‌هایی که پر از چرک هستند)
• وجود ضایعات قرمز و سفید در دهان که به عنوان برفک دهان شناخته می‌شود

تشخیص

تشخیص عفونت قارچی ابتدا به ظاهر پوست و نمونه‌برداری از آن وابسته است. پزشک نمونه‌های تراشه پوستی، بریده ناخن و موهای شکسته شده از نواحی آسیب دیده را به عنوان نمونه برمی‌دارد و آنها را تحت آزمایش قرار می‌دهد. پس از تشخیص عفونت قارچی، اولین قدم برای درمان، بررسی و رفع عوامل زمینه‌ای آن است. این شامل تغییر سبک زندگی با رعایت موارد بهداشتی بیشتر، کاهش وزن و کنترل دیابت می‌شود.

معمولاً توصیه می‌شود که بعد از شناسایی اولین علائم عفونت قارچی روی پوست خود، بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید. این کار به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از بیماری شما بگیرد و به شما بهترین گزینه درمانی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن پیشنهاد دهد.

درمان

روش‌های درمان عفونت قارچی نسبتاً ساده هستند و اغلب نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست، مگر اینکه عفونت باعث مشکلاتی در سیستم ایمنی شخص شود یا به خون انتقال یابد. پزشک ممکن است مواد خشک کننده به همراه کرم‌ها، پمادها و لوسیون‌های ضد قارچ را به صورت موضعی بر روی پوست تجویز کند. علاوه بر این، درمان می‌تواند شامل استفاده از شیاف‌ها و داروهای خوراکی نیز شود.

به احتمال زیاد داروهایی که بدون نسخه پزشک در دسترس هستند مانند کتوکونازول و یا کلوتریمازول برای شما تجویز خواهند شد. این دو دارو از گروه داروهای ضدقارچی به نام آزول‌ها هستند و به صورت موضعی بر روی پوست مصرف می‌شوند. آزول‌ها در اشکال مختلفی مانند پماد، کرم و قرص در دسترس هستند. این داروها عوارض جانبی شدیدی که برخی داروهای ضدقارچی مانند نیستاتین و یا آمفوتریسن B دارند را به دنبال ندارند. آمفوتریسن B یک داروی داخل وریدی است که فقط در بیمارستان استفاده می‌شود.

بسته به نوع عفونت قارچی، انواع مختلفی از داروها را می‌توان مورداستفاده قرار داد؛ مانند:

• ژل‌ها یا کرم‌های واژینال مانند میکونازول که اغلب برای عفونت قارچی واژن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• برفک دهان اغلب با داروهای ضدقارچی به شکل قرص و یا دهان‌شویه‌های مایع قابل درمان است.
• عفونت قارچی پای ورزشکار اغلب با اسپری، پودر و پماد درمان می‌شود.
• عفونت‌های شدید اغلب با داروهای خوراکی و یا حتی داروهای داخل وریدی درمان می‌شوند.

اکثر داروها به صورت یک بار یا دو بار در روز مصرف می‌شوند. برخی داروها مانند میکونازول و کلوتریمازول را می‌توان با خیال راحت در دوران بارداری نیز استفاده کرد؛ البته بهتر است قبل از استفاده از پزشک یا داروساز سؤال کنید.

تمام داروها دارای عوارض جانبی هستند. عوارض جانبی برخی از داروهای ضدقارچی عبارتند از:

• خارش در محل مصرف داروی موضعی
• قرمزی و سوزش خفیف در محل مصرف داروی موضعی
• سردرد
• سوءهاضمه و یا ناراحتی معده
• ایجاد جوش روی پوست

داروهای ضدقارچی داخل وریدی، بیشتر باعث بروز عوارض جانبی منفی می‌شوند که این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• از دست دادن اشتها
• احساس ناخوشی
• اسهال
• درد عضلات و مفاصل
• تحریک پوست و ایجاد جوش

در موارد نادر، ممکن است داروهای ضدقارچی باعث واکنش‌های آلرژیک یا واکنش‌های شدید پوستی ازجمله لایه لایه شدن پوست یا تاول زدن آن، شوند.

افرادی که دچار آسیب‌های کبدی هستند، نباید بدون تجویز پزشک از داروهای ضدقارچی استفاده کنند. داروهای ضدقارچی می‌توانند منجر به بروز آسیب‌های کبدی در افراد سالم شوند، در نتیجه این آسیب‌ها در افرادی که در حال حاضر دچار آسیب‌های کبدی هستند، بسیار بیشتر خواهد بود.

داروهایی که ممکن است متقابلاً روی داروهای ضدقارچی اثر کنند و آنها را خنثی کنند عبارتند از:

• ریفامپین که نوعی آنتی‌بیوتیک است
• بنزودیازپین‌ها که برای کاهش اضطراب و خواب‌آوری استفاده می‌شوند
• استروژن و پروژسترون که در قرص‌های ضدبارداری و روش‌های هورمون درمانی یافت می‌شوند
• فنی توئین که برای درمان صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد

علت و درمان عفونت قارچی در کودکان

کودکان در مقایسه با بزرگ‌سالان، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های قارچی هستند. کودکان بیشتر در معرض عفونت‌های سینوسی، خارش پوستی (ازجمله خارش‌هایی که در محل پوشک آنها رخ می‌دهد)، برفک دهانی و درد گوش می‌باشند که این‌ها ناشی از رشد بیش از حد قارچ‎‌ها هستند.

علائم این بیماری در نوزادان و کودکان نوپا می‎‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تحریک و خارش دائمی و بیش از حد پوست محل پوشک
• خارش‌ها و جوش‌های پوستی که به اگزما شبیه هستند
• وجود نواحی زرد یا سفیدرنگ بر روی زبان و یا درون دهان و روی گونه‌ها
• به مدت بیشتر از سه ماه به کولیک یا دل درد مبتلا شدن
• وجود مشکلات مکرر در گوش‌ها
• وجود علائمی که در محیط‌های مرطوب و نمدار تشدید می‌شوند

علائم در کودکان بزرگ‌تر عبارتند از:

• تمایل زیاد به مصرف شیرینی‌ها
• اختلالات یادگیری
• کودک اغلب تحریک‌پذیر است و یا شاد نیست
• وجود مشکلات مکرر در گوش‌ها
• علائمی که در محیط‌های مرطوب و نمدار بدتر می‌شوند

شیوه‌ی درمان به نوع عفونت قارچی بستگی دارد. ممکن است پزشک گاهی اوقات پمادهای موضعی و گاهی اوقات داروهای خوراکی تجویز کند. معمولاً دوره درمانی حدود دو هفته طول می‌کشد؛ با این حال بعد از درمان، عود بیماری دور از انتظار نیست.