بیماری پیسی، برص، لک وپیس (ویتیلیگو): علت و درمان

تاریخ 22 آبان 1402

ویتیلیگو (پیسی یا برص) یک بیماری پوستی است که در آن رنگ‌دانه‌های پوست از بین می‌روند، درنتیجه ظاهر پوست سفید (فاقد رنگ‌دانه) می‌شود. تکه‌های سفید پوستی ممکن است به‌صورت نامنظم در هر قسمتی از بدن ظاهر گردند. با توجه به تفاوت بین مناطق آسیب‌دیده و ناحیه سالم پوست، این بیماری در افرادی که دارای پوست تیره هستند، بیشتر نمایان خواهد شد. این بیماری می‌تواند حدود 1 الی 2 درصد افراد را درگیر نماید، احتمال مبتلا شدن هرکسی وجود دارد.

ویتیلیگو چیست؟

ویتیلیگو یا پیسی، یک بیماری پوستی اتوایمون است که باعث تخریب سلول‌های تولیدکننده رنگ‌دانه در پوست می‌شود. این بیماری باعث سفید شدن قسمت‌هایی از پوست می‌شود، زیرا رنگ‌دانه ملانین دیگر تولید نمی‌شود. همچنین، ممکن است موها در ناحیه مبتلا به ویتیلیگو رنگ طبیعی خود را از دست بدهند. اغلب، ویتیلیگو در مناطق آسیب‌دیده پوست (مانند زخم) ایجاد می‌شود، به خصوص در صورت، قسمت بالای قفسه سینه، دست‌ها، زیر بغل و کشاله ران. قطعات سفیدرنگی که با بقیه پوست متفاوت هستند، به راحتی قابل مشاهده هستند.

انواع ویتیلیگو

دو نوع ویتیلیگو وجود دارد:

ویتیلیگو سگمنتال (بخشی)

ویتیلیگو سگمنتال یا بخشی، معمولاً یک طرف از بدن و یا یک منطقه محدود، مانند دست یا صورت را درگیر می‌کند.

ویتیلیگو عمومی (پخش شوند)

همچنین ویتیلیگو می‌تواند به‌صورت سراسری در کل بدن پخش شود، که رایج‌ترین نوع پیسی محسوب می‌شود، در این حالت بخش‌های مختلفی از پوست بدن، رنگ خود آر از دست می‌دهند.

علل بیماری پیسی یا برص

ویتیلیگو زمانی رخ می‌دهد که ملانوسیتها (سلول‌های تولیدکننده رنگ در پوست) از بین می‌روند و یا تولید ملانین توسط آن‌ها متوقف می‌شود. علت دقیق این اتفاق ناشناخته است. ویتیلیگو ممکن است توسط شرایط زیر ایجاد شود:

• بیماری خود ایمنی: که دران سیستم ایمنی بدن که باید به‌طورمعمول از بدن محافظت نماید، به سلول‌های تولیدکننده رنگ‌دانه حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.
• ژنتیک: شیوع ویتیلیگو در برخی از خانواده‌ها بیشتر است.
• وجود یک عامل محرک، مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی، آفتاب‌سوختگی، یا استرس

علائم و نشانه‌ها

• ظاهر شدن تکه‌های بی‌رنگ بر روی پوست که می‌تواند در هر دو طرف بدن ظاهر شود، به‌طورکلی معمولاً از مچ دست، دست، نوک انگشتان و یا در اطراف چشم و پاها شروع می‌شود.
• از دست دادن سریع رنگ قسمت‌هایی از پوست که پس از مدتی متوقف‌شده و سپس دوباره شروع می‌شود، چرخه شروع و توقف این حالت معمولاً در طول زندگی فرد ادامه خواهد داشت.
• تکه‌های که در یک طرف بدن و یا یک اندام از بدن ظاهر می‌شوند، مانند یک طرف صورت و یا بر روی یک پا یا بازو
• از دست دادن رنگ مو، تحت تأثیر قرار گرفتن موهای سر، مژه‌ها، ابرو و یا دیگر موهای صورت
• تغییر رنگ در سال‌های اولیه بیماری، که حدود یک سال پیشرفت می‌کند و پس‌ازآن متوقف می‌شود.

عوامل خطر

ویتیلیگو ممکن است در تمام سنین رخ دهد، اما معمولاً بین سنین 2 تا 40 سالگی شیوع بیشتری دارد. همه نژادها ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرند.  اگرچه به نظر می‌رسد در اغلب موارد ویتیلیگو به‌صورت عمومی و پراکنده در همه افراد ظاهر می‌شود، اما 20 درصد افراد مبتلا، معمولاً دارای سابقه خانوادگی هستند. کار در محیط‌های صنعتی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی حاوی فنول ممکن است افراد را در معرض خطر قرار دهد.

تشخیص

تشخیص ویتیلیگو معمولاً با مشاهده امکان‌پذیر است. وجود مناطق سفیدرنگ که به‌صورت پیش‌رونده در مناطقی از پوست قرار می‌گیرند، می‌تواند حاکی از بیماری ویتیلیگو باشد. پزشک سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی خواهد کرد، ازجمله از شما در خصوص سابقه خانوادگی بیماری ویتیلیگو و یا مبتلا بودن به هر نوع بیماری خود ایمن دیگر سؤالاتی خواهد پرسید.

به‌احتمال‌زیاد پزشک درخواست آزمایش خون می‌دهد تا وجود بیماری‌های تیروئید را در شما بررسی نماید، همچنین از چشم شما نیز یک معاینه به عمل خواهد آورد. برای بررسی دیگر بیماری‌های پوستی ممکن است از پوست شما نیز نمونه‌برداری انجام شود.

درمان

گزینه‌های درمانی برای ویتیلیگو عبارت‌اند از:

پمادهای موضعی

• پماد یا کرم‌های استروئید موضعی برای کمک به بازگرداندن رنگ پوست. استفاده از آن‌ها باید بااحتیاط صورت بپذیرد، چراکه استفاده طولانی‌مدت آن‌ها خطر آسیب‌های بافتی (آتروفی) را افزایش می‌دهد، به‌خصوص در صورت و در مناطقی که پوست تا می‌شود.

کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است برای بزرگ‌سالان تجویز شود اگر:

• نوع ویتیلیگو غیر سگمنتال بوده و کمتر از 10 درصد از بدن را فراگرفته باشد.
• اگر شما قصد درمان بیشتری را داشته باشید (برای برخی از افراد ابزارهای پوشش دهند مثل کلاه و عینک و یا کرم‌های همرنگ کننده، کافی می‌باشد).
• اگر باردار نباشید.
• خطر عوارض جانبی را درک و آن را پذیرا باشید.
• داروهای موضعی غیراستروئیدی نظیر” تاکرولیموس” و “پیمکرولیموس”، می‌توانند سلول‌های ایمنی را غیرفعال کنند، درنتیجه می‌توانند سودمند باشند.
• شکلی از “ویتامین د” به نام کرم موضعی ” کلسیپوتریول ” با نام تجاری” Dovonex” می‌تواند همراه با کورتیکواستروئیدها یا نور ماوراءبنفش مورداستفاده قرار گیرد. عوارض جانبی احتمالی آن می‌تواند شامل خشکی پوست، بثورات جلدی و خارش باشد.

نوردرمانی (فوتوتراپی)

شواهد حاکی از آن است که نوردرمانی، به ویژه هنگام ترکیب با سایر روش‌های درمانی، تأثیر مثبتی برای درمان ویتیلیگو دارد. استفاده از پرتوهای نوری ماوراءبنفش (UVB) یا نوردرمانی می‌تواند در تجدید سلول‌های پوست کمک کند. در حال حاضر، وقتی ویتیلیگو بیشتر از ۲۰٪ از بدن را تحت تأثیر قرار داده است، نوردرمانی به عنوان درمان اصلی مدنظر قرار می‌گیرد. این روش درمانی به تدریج نتایج خود را نشان می‌دهد و از قسمت‌های خارجی تکه‌های پوست شروع کرده و به سمت قسمت داخلیهای رنگدانه‌دار پیش می‌رود، بنابراین، نوردرمانی ویتیلیگو نیازمند انجام منظم و دوبار در هفته برای یک سال یا بیشتر است. تجهیزات فتوتراپی به اندازه کافی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ثابت‌شده است که می‌توانند به عنوان یک روش موثر برای درمان ویتیلیگو مؤثر باشند. درمان فتوتراپی ویتیلیگو معمولا مورد استفاده در بزرگسالان و کودکان قرار می‌گیرد.

کاهش رنگ‌دانه‌ها یا دی پیگمنتیشن

تلاش می‌شود در روش کاهش رنگ‌دانه‌ها، رنگدانه‌های موجود در قسمت‌های دیگر پوست کاهش یابند تا ترازویی بین ناحیه سفید شده بدن و بقیه پوست ایجاد شود. در صورتی که شما به بیماری ویتیلیگو مبتلا هستید و بیش از 50 درصد از بدن شما درگیر شده است، کاهش رنگ‌دانه‌ها یا دی پیگمنتیشن، بهترین روش درمانی برای شما می‌تواند باشد. در این روش، داروی مونوبنزون (Benoquin) دو بار در روز بر روی قسمت‌های رنگی پوست استفاده می‌شود تا زمانی که با رنگ قسمت‌های بدون رنگدانه همخوانی یابد. پس از استفاده از این دارو، حداقل باید به مدت دو ساعت پوست شما با پوست دیگر افراد تماس نیافتد.

درمان با لیزر

لیزر اگزایمر طول‌موج نوری از خود ساطع می‌کند که نزدیک پرتوهای ماوراءبنفش است. این روش برای بیمارانی که ضایعات گسترده یا بزرگ نداشته باشند مناسب‌تر است چراکه منطقه کوچک‌تری را می‌تواند مورد هدف قرار دهید.

درمان از طریق جراحی

اگر نوردرمانی و داروهای  دیگر مؤثر نباشد، ممکن است درمان با جراحی در نظر گرفته شود. همچنین جراحی می‌تواند با دیگر روش‌های درمانی نیز ترکیب شود.

هدف روش‌های زیر بازگرداندن رنگ پوست در مناطق فاقد رنگ‌دانه است:

• پیوند پوست اتولوگ (از خود بیمار): پوست از یک بخش از بیمار گرفته شده و برای پوشش بخش دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد. عوارض احتمالی عبارت‌اند از ایجاد زخم، عفونت و یا یک عدم رنگ‌دانه دار شدن مجدد.
• پیوند از پوست تاول‌دار (بلیستر). در این روش، پزشک بر پوست حاوی رنگ‌دانه تاول‌هایی ایجاد می‌کند که معمولاً با دستگاه مکش و یا ساکشن انجام می‌شود. سپس سطح تاول‌ها را برداشته و به قسمتی که فاقد رنگ‌دانه است پیوند می‌زند.
• میکرو پیگمنتیشن: یک نوع خال‌کوبی است که معمولاً در برخی مناطق مانند لب افراد مبتلا به ویتیلیگو مورداستفاده قرار می‌گیرد.