بیماری سفلیس (سیفلیس) :علت، علائم و درمان

تاریخ 22 آبان 1402

سفلیس، یک بیماری قابل انتقال از طریق رابطه جنسی است که توسط باکتری اسپیروکت ایجاد می‌شود. این باکتری بسیار ریز است و می‌تواند در هر قسمتی از بدن زنده بماند. در مراحل اولیه، سفلیس به راحتی قابل درمان است، اما در صورت عدم درمان، ممکن است به مشکلات جدی و حتی مرگ منتهی شود. بنابراین، مهم است که در اولین فرصت پس از شناسایی بیماری، مشورت و راهنمایی پزشکی را دریافت کنید.

سفلیس چگونه منتقل می‌شود؟

انتقال از راه رابطه جنسی

• انتقال سفلیس به فرد دیگر ممکن است در زمانی رخ دهد که در هنگام تماس جنسی حتی وقتی‌که دخول آمیزشی صورت نگرفته باشد، زخم‌های آلوده با پوست نرم غشای مخاطی درون واژن، مجرای ادرار تماس یا سایش پیدا کند.
• چون علائم بیماری در مرحله اول بیماری معمولاً مشاهده نمی‌شوند بنابراین در این مرحله، بیماری راحت‌تر به افراد دیگر سرایت می‌کند.
• همچنین، سفلیس ممکن است در مرحله دوم بیماری از طریق قرار گرفتن در معرض زخم‌ها یا زگیل‌های آلوده، به فرد دیگری منتقل شود.
• اگر زگیل‌های سفلیس بر روی بدن بروز پیدا کرده، باکتری سفلیس راحت‌تر می‌تواند منتشر شود چون در این حالت میزان باکتری ترپونما پالیدوم در بدن بسیار زیاد شده است.
• چون امکان دارد علائم سفلیس ثانویه دوباره بروز پیدا کند ممکن است فردی که وارد مرحله پنهان بیماری شده بیماری را انتقال دهد.

روش‌های غیرجنسی انتقال سفلیس

• چون باکتری ایجادکننده سفلیس بسیار آسیب‌پذیر و ضعیف است بنابراین قادر نیست در هنگام لمس اشیائی مثل دستشویی فرنگی یا حوله منتشر شود.
• اگر ساییدگی یا بریدگی پوست با ضایعات و زخم‌های سفلیس تماس پیدا کند افراد، به‌ویژه کارکنان پزشکی بیشتر در خطر ابتلا به سفلیس قرار می‌گیرند.

انتقال سفلیس از مادر به کودک

سفلیس ممکن است در هنگام بارداری یا زایمان از مادر به نوزاد منتقل شود.

علائم سفلیس

میانگین زمانی میان ابتلا به سیفلیس و شروع علائم اولیه بیماری، 21 روز است اما این دوره ممکن است چیزی حدود 10 تا 90 روز طول بکشد.

مرحله اول

• شانکر: مرحله اول سفلیس معمولاً با علامتی مثل بروز یک زخم منفرد به نام شانکر شناخته می‌شود که 10 تا 90 روز پس از تماس با باکتری در محل عفونت ظاهر می‌گردد. شانکر معمولاً به شکل یک زخم منفرد، بدون درد و برجسته است.
• شانکرها ممکن است بیرون از عضو تناسلی از جمله در آلت تناسلی مرد، کیسه بیضه و واژن؛ درون واژن یا راست‌روده، بر روی یا در اطراف مقعد و به ‌ندرت بر روی لب یا درون دهان ظاهر شود. این زخم‌ها ممکن است 3 تا 6 هفته باقی بماند.
• شانکرها چه درمان شوند و چه درمان نشوند از بین می‌روند. در صورت عدم درمان سفلیس، فرد هنوز به این بیماری مبتلاست و می‌تواند بیماری را به شخص دیگری منتقل کند.

مرحله دوم

• مرحله دوم سفلیس می‌تواند 6 تا 17 روز (نصف یک ماه) پس از عفونت بروز پیدا کند. علائم بیماری ممکن است 2 تا 6 هفته دوام داشته باشد.
• علائم سفلیس در این مرحله عبارتند از: بروز ضایعات پوستی سفت، قرمز- قهوه‌ای‌رنگی در کف دست و پا که معمولاً بدون خارش هستند. این ضایعات در قسمت‌هایی دیگر از بدن از جمله گردن، سر و نیم‌تنه نیز ظاهر می‌شوند. ممکن است زگیل لاتیوم یا زگیل‌های سفلیسی و ضایعات پوستی برآمده و مرطوبی در ناحیه تناسلی یا مقعد دیده شود. لکه‌های مخاطی، زخم‌های صاف و گرد به رنگ سفید- خاکستری که ممکن است درون دهان، گلو و گردن رحم ظاهر شود. ریزش تکه‌ای موی سر و موی دیگر قسمت‌های بدن و یا به‌طورکلی داشتن احساس ناخوشی از دیگر علائم این مرحله از بیماری هستند.
• علائم سفلیس ثانویه با انجام درمان و بدون درمان برطرف می‌شوند اما اگر بیماری درمان نگردد هنوز بیماری در فرد وجود خواهد داشت. سپس بیماری وارد مرحله نهفته یا پنهان می‌شود. در این مرحله بیماری هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد.

مرحله نهفته

• سفلیس نهفته مرحله‌ای است که هیچ نشانه و علامتی ندارد.
• دو تا 30 سال پس از عفونت بروز پیدا می‌کند.
• چون در این مرحله هیچ علامت و نشانه‌ای از بیماری وجود ندارند آزمایش خون تنها راه تشخیص بیماری در دوره نهفته است.
• علائم سفلیس ثانویه مجدداً در زمانی که بیماری وارد مرحله نهفته شده است عود می‌کند. معمولاً این اتفاق در طی دو سال اول مرحله نهفته سفلیس روی می‌دهد.

مرحله آخر

• علائم آخرین مرحله یا مرحله سوم ممکن است در حدود 2 تا 30 سال پس از آلوده شدن به بیماری بروز کنند.
• علائم این مرحله عبارتند از: بروز گوم (برآمدگی یا تومورهای کوچکی است که می‌تواند بر روی پوست، استخوان‌ها، کبد یا هر اندام دیگری به وجود بیاید)، مشکلات قلبی و عروقی، بروز اختلالات مزمن سیستم عصبی مثل نابینایی؛ زوال عقلی و فلجی.
• اگر بیماری در این مرحله درمان شود معمولاً گوم رفع می‌شود. با اینکه درمان بیماری در این مرحله می‌تواند بیماری را از بین ببرد و از بروز آسیب در آینده جلوگیری کند اما درمان نمی‌تواند آسیب‌های قبلی ایجاد شده را جبران و برطرف کند.

سفلیس مادرزادی

مادر باردار آلوده به سفلیس می‌تواند بیماری را در دوران بارداری و یا در زمان زایمان به کودک متولد نشده‌ی خود منتقل کند. کودک تازه متولدشده به این شکل به سفلیس مادرزادی مبتلا می‌شود.

• علائم اولیه معمولاً پس از 3 تا 8 هفته بعد از تولد در کودک متولدشده ظاهر می‌گردد.
• اگر چه علائم بلافاصله پس از تولد ایجاد می‌شوند اما در بیشتر موارد تا زمان به وجود آمدن علائم مرحله نهفته بیماری در دوران کودکی و یا نوجوانی، به این علائم توجه نمی‌شود.
• سفلیس مادرزادی در مرحله نهفته دارای علائم مشابهی با مرحله سوم سفلیس در بزرگسالان است اما در موارد مادرزادی مشکلات قلبی به‌ندرت روی می‌دهد.

عوارض

در صورتی‌که تحت درمان قرار نگیرید سیفلیس می‌تواند موجب نابینایی، فلجی و بروز مشکلاتی در استخوان‌ها و اندام‌های داخلی از جمله قلب شود.

تشخیص

در صورتی که فکر می‌کنید به بیماری سفلیس مبتلا شده‌اید، توصیه می‌شود به طور سریع به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و تجویز آزمایش خون و ادرار، تلاش می‌کند تا بیماری سفلیس را تشخیص دهد. در صورت وجود زخم و نیاز به تشخیص برای مشخص کردن حضور باکتری‌های عامل سفلیس در بدن بیمار، پزشک قرارداد نمونه‌برداری را از منطقه مورد نظر انجام می‌دهد.

درمان سفلیس

یک روش مؤثر درمان بیماری سفلیس، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله پنی‌سیلین است. اگر فردی به سفلیس مبتلا باشد و حساسیتی نسبت به پنی‌سیلین داشته باشد، پزشک می‌تواند با تجویز آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، بیماری را درمان کند. بیمارانی که به نوروسفلیس (سفلیس اعصاب) مبتلا هستند، روزانه چندین دوز پنی‌سیلین را از طریق ورید دریافت می‌کنند و این نیازمندی به بستری شدن کوتاه مدت در بیمارستان است.

در طول درمان، تا زمانی که زخم‌های بدن بهبود یابند و پزشک به شما اجازه بدهد روابط جنسی را از سر بگیرید، از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید. اگر شما فعالیت جنسی دارید، شریک جنسیتان نیز باید تحت درمان قرار گیرد و تا پایان دوره درمان هر دوی شما باید از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.

ادامه درمان

• داروها را طبق دستور مصرف کنید.
• هم شما و هم همسرتان باید آزمایش دهید و تحت درمان قرار بگیرید.
• تا زمانی که شما و همسرتان هنوز کاملاً درمان‌ نشده‌اید از برقراری رابطه جنسی پرهیز کنید.
• پس از درمان مرحله اول و دوم سیفلیس، توصیه می‌شود که فرد پس از 6 ماه دوباره آزمایش دهد و سپس این آزمایش را پس از یک سال تکرار کند.
• اگر در مرحله نهفته بیماری، درمان صورت گرفته است، آزمایشات تجویزشده را پس از 6 ماه، 12 ماه و 24 ماه دوباره انجام دهید.
• افرادی که به‌طور همزمان به بیماری سفلیس و ایدز مبتلا هستند به مدت 2 سال باید هر 3 ماه آزمایش دهند.